Integracja Sensoryczna

Jest to kompleksowa metoda rehabilitacyjna nazywana SI, czyli integracja sensoryczna. Została opracowana przez psychologa Jean Ayres, która dzięki wieloletniej praktyce i doświadczeniu opracowała sposoby oraz zasady rehabilitacji przeznaczonej dla dzieci z dysfunkcjami psychoruchowymi.

J. Ayres definiuje integrację sensoryczną ,,jako proces, w którym następuje organizacja dostarczanych do naszego organizmu wrażeń, tak aby mogły być wykorzystane w celowym, zakończonym sukcesem działaniem?.

Jest to możliwe dzięki temu, że przez zmysł wzroku, słuchu, dotyku, zmysł równowagi i propriocepcji  odbieramy bodźce z ciała i otoczenia. Informacje te przekazywane są do mózgu, a następnie odpowiednio segregowane, interpretowane abyśmy mogli w  sposób odpowiedni w danej sytuacji odpowiedzieć prawidłową reakcją adaptacyjną .

Terapia SI polega zwykle na aktywności ruchowej całego ciała w dużej mierze spontanicznej-wybieranej przez samo dziecko i dostarczającej wrażeń przedsionkowych, proprioceptywnych i dotykowych. Terapia ruchowej zabawy tak organizowana by system nerwowy zaangażowany w odbieranie wrażeń zmysłowych powstających podczas ruchu stopniowo uczył się właściwie reagować na żądania płynące z otoczenia. W czasie terapii dziecko ma nie tyle nauczyć się konkretnych umiejętności, ile raczej usprawnić bazowe systemy sensoryczne i procesy nerwowe, leżące u podłoża tych umiejętności, a one pojawiają się w sposób naturalny jako konsekwencja poprawy funkcjonowania mózgu.

Ćwiczenia są dostosowane do poziomu rozwojowego dziecka jednak nie mogą być ani za łatwe ani za trudne – należy balansować na granicy możliwości dziecka Wśród używanego sprzętu są różnego typu huśtawki, hamaki, platformy równoważne, duże piłki i wałki, deskorolki, talerze obrotowe itp.

Dzieci wykonują różne ćwiczenia np.: toczą się po podłodze w nadmuchiwanej beczce odczytują litery, które terapeuta pisze im na plecach, balansują, leżąc na dużej piłce, ściskają gumową gruszkę, tak by strumieniem powietrza przesuwać kulkę z waty, wodzą oczami za ruchomym przedmiotem, uczą się liczyć podczas zabaw ruchowych, tzw. skacząca matematyka.

Stosowane techniki terapeutyczne w SI przynoszą poprawę:

• układów zmysłowych i motorycznych,
• w zakresie samooceny i zdolności do uczenia się,
• zdolności ruchowych w zakresie małej i dużej motoryki,
• koncentracji i czasu skupienia uwagi,
• koordynacji wzrokowo-ruchowej,
• planowania motorycznego (ważnego przy samoobsłudze),
• pisania i czytania.

Rolą terapii integracji sensorycznej jest poprawa funkcjonowania podstawowych układów zmysłowych (przedsionkowego, proprioceptywnego, dotykowego i wzrokowego). Integracja poprawia funkcjonowanie wyższych ośrodków korowych poprzez usuwanie blokad zakłócających ich prawidłowe działanie. SI nie uczy specyficznych zdolności, a jedynie sprawia, by uczenie się było coraz łatwiejsze.

Tym, samym skomplikowane procesy percepcji wzrokowej, słuchowej, pamięci, uwagi, mowy, umiejętności pisania i czytania będą zależne od integracji podstawowych systemów zmysłowych: dotykowego, proprioceptywnego, przedsionkowego, wzrokowego i słuchowego.

Reasumując: jeśli występują zaburzenia w odbiorze i integrowaniu bodźców zmysłowych to będą pojawiać się dysfunkcje w rozwoju poznawczym, motorycznym oraz zachowaniu dziecka.

U podstaw rozwoju integracji zmysłowej leżą trzy najważniejsze dojrzewające, podstawowe układy zmysłów: (wg J.Ayres)

• dotykowy,
• proprioceptywny
• przedsionkowy.

To one stanowią bazę, która wraz z rozwojem i integracją odruchów, nadaje kształt rozwojowi dziecka.

Propriocepcja to odbiór wrażeń płynących z mięśni i ścięgien, informujących mózg o położeniu ciała, jego poszczególnych części oraz o tym, czy i jakie ruchy wykonuje.	Odpowiada za: §   poczucie cielesnej obecności ciała, odczuwanie ciężaru ciała i poszczególnych jego części w przestrzeni; §   wytwarzanie odruchów prostowania i równowagi, które służą prawidłowej motoryce przyczyniają się do przeciwdziałania sile grawitacji; §   poruszanie poszczególnymi częściami ciała bez kontroli wzroku §   swobodne wykonywanie ruchów precyzyjnych §   percepcję kształtów drobnych przedmiotów §   percepcję położenia narządów jamy ustnej podczas mówienia §   tworzenie somatognozji §   tworzenie lateralizacji	Odbiór wrażeń dotykowych i proprioceptywnych ma podstawowe znaczenie dla rozwoju percepcji schematu ciała. Wpływa więc na funkcje motoryczne: koordynację ruchów, sprawność manualną i lateralizacje, planowanie sekwencji ruchów, co z kolei znajduje odzwierciedlenie w rozwoju samoobsługi, przyswajaniu technik rysowania i pisania, w posługiwaniu się narzędziami.
Układ dotykowy ma receptory umiejscowione w skórze i na jej powierzchni, odbierające wrażenia lekkiego, głębokiego dotyku nacisku, ciepła, zimna i bólu	Zmysł dotyku ma wpływ na: §   poznawanie swojego ciała §   wczesne poznawanie przedmiotów §   rozpoznawanie przedmiotów bez pomocy wzroku §   różnicowanie bodźców dotykowych §   rozwój emocjonalny
Układ przedsionkowy (inaczej zmysł równowagi) ma receptory w uchu wewnętrznym, reaguje na siłę grawitacji, ruch linearny i obrotowy oraz przyśpieszenie.	Odpowiada za; §   kontrolowanie ruchów związanych z przyśpieszeniami liniowymi i kątowymi działającymi na organizm człowieka §   orientację położenia ciała w stosunku do powierzchni ziemi §   informowanie OUN o położeniu głowy w relacji do szyi i reszty ciała oraz otaczającej przestrzeni §   podtrzymywanie prawidłowego napięcia mięśniowego §   wyzwalanie odruchów niezbędnych do utrzymania pozycji ciała w spoczynku §   wyzwalanie odruchów ocznych i koordynacji pracy obu oczu §   utrzymanie stałego pola widzenia w czasie ruchów głowy §   zabezpieczenie prawidłowej organizacji wokół środkowej linii ciała §   poczucie bezpieczeństwa grawitacyjnego §   ma wpływ na  rozwój mowy §   ma wpływ na autonomiczny układ nerwowy (przewód pokarmowy, odruch wymiotny)	Układ przedsionkowy pomaga w prawidłowym odbiorze wrażeń przez inne systemy sensoryczne (wzrokowy, słuchowy, proprioceptywny). Ma  wpływ na stabilizację napięcia mięśniowego, utrzymanie równowagi, koordynację, płynność ruchów ciała i gałek ocznych ? a zatem na postawę ciała podczas aktywności ruchowej, oraz przy wykonywaniu zadań przy stole, właściwą sprawność rąk i współpracę między rękami. Znajduje to również odzwierciedlenie w przyswajaniu technik szkolnych, jak również w nabywaniu sprawności ruchowej i umiejętności w zakresie samoobsługi.

DODATKOWE INFORMACJE:

1.Wolańczyk T., Kołakowski A., Skotnicka M., Nadpobudliwość psychoruchowa u dzieci, Biforium, Lublin 1999;

2. Borkowska M.(red.), Dziecko niepełnosprawne ruchowo, Wychowanie i nauczanie, cz.2, WSiP, Warszawa 1997;

3. Mazanek E. (red.), Dziecko niepełnosprawne ruchowo, Wychowanie i nauczanie, cz.3, WSiP, Warszawa 1998;

4. Mass V.F., Uczenie się przez zmysły, wprowadzenie do teorii integracji sensorycznej, WSiP, Warszawa 1998;

5. Mass V.F., Integracja sensoryczna a neuronauka – od narodzin do starości, Fundacja Innowacja, WSSE, Warszawa 2007.

6. www.dzieckoirodzina.pl

7. www.integracjasensoryczna.org.pl

8. www.integracjasensoryczna.pl/integracja/integracjaSI.html

Opracowanie: mgr Łukasz Drąg

No Valid Folder Selected